Antwerpse politie gebruikt voortaan virtual reality om etnisch profileren tegen te gaan
ANTWERPEN Vanaf deze maand gaat de Antwerpse politie virtual reality inzetten om hun inspecteurs beter voor te bereiden op controles in het veld. Specifiek maken de VR-simulaties deel uit van een opleidingstraject over ‘professioneel profileren’. Daarbij leren agenten door middel van moderne technieken beter inzien hoe je bijvoorbeeld iemand op een correcte en humane wijze moet fouilleren. “Elke controle moet natuurlijk een gegronde wettelijke basis hebben, maar vaak wordt daar te weinig over gecommuniceerd door de agenten.”
Het is weer eens wat anders: Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) met een virtualrealitybril die in een virtuele wereld een politiecontrole uitvoert bij station Sloterdijk in Amsterdam. Niet meteen een scenario dat de meeste mensen zich snel voor de geest zouden halen. Nochtans vormt de demonstratie een belangrijke schakel in een nieuw intern opleidingstraject van Politiezone Antwerpen rond professioneel profileren.
Vanaf september van dit jaar gaat de Antwerpse politie ongeveer 2.000 operationele medewerkers opleiden om op een objectieve en professionele manier controles uit te voeren, zoals het fouilleren van verdachte individuen. Maar dan wel zonder dat de gecontroleerde persoon het gevoel krijgt dat hij of zij uitgekozen werd voor een controle op basis van etniciteit, religie, afkomst, geslacht of andere irrelevante factoren. Het opleidingstraject moet inspecteurs dus helpen om niet in de val van etnisch profileren te trappen.
Levensecht scenario
Al in mei van dit jaar begon de politie in Antwerpen met de theoretische kant van dit vormingstraject, wat hoofdzakelijk via e-learning gebeurde. Nu komt het ervaringsgerichte deel aan bod en daarvoor wordt de hulp ingeroepen van 360° virtual reality, een techniek waarbij men de mosterd ging halen bij de Nederlandse politie. Met behulp van een VR-bril komt de inspecteur in een levensecht scenario terecht waarin hij of zij keuzes moet maken rond de controles van mensen.
“Ze gaan mensen moeten selecteren en bijvoorbeeld moeten kiezen of ze een groepje jongeren gaan controleren, of ze een verdachte drugstransactie of liever een dame met kinderwagen,” vertelt Kristof De Busser, hoofd van de afdeling diversiteit van de Antwerpse politie. “Ze mogen doen wat ze willen en het scenario verandert naargelang de keuzes die ze maken in de simulatie. Op het einde van het scenario krijgen ze dan een code (zoals ‘India’ of ‘Juliett’). Aan de hand daarvan kunnen ze in kleine groepjes de oefening nog nabespreken.”
Dat laatste lijkt het voornaamste doel te zijn van de oefening, want volgens de politie zit de daadwerkelijke interventie in de nabespreking. “Het is belangrijk dat de inspecteurs het debat durven aangaan over etnisch profileren, over polarisatie, over diversiteit en ook over de job die ze dagelijks uitvoeren en de keuzes die ze maken op het terrein.” aldus De Busser.
Etnisch profileren
Ook is een belangrijke rol weggelegd voor de zogenaamde ‘ambassadeurs’. Vanuit de dienst diversiteit werden 30 mensen specifiek opgeleid om de VR-trainingen te kunnen begeleiden en nadien de debatten rond professioneel profileren te kunnen modereren. Ze komen uit verschillende diensten en teams in het korps en hebben doorgaans veel ervaring op het terrein. Zodoende kunnen zij aangewend worden als ‘experts’, maar vooral als aanspreekpunten en vertrouwenspersonen voor hun collega’s die de opleiding volgen.
“Deze oefeningen tonen de collega’s ook welke soort aanpak welke impact heeft op de gecontroleerde persoon,” gaat De Busser verder. “Onze inspecteurs moeten zich daar bewust van zijn en de controle zoveel mogelijk uitleggen aan degene die de controle ondergaat. Met als doel uiteraard om het gevoel van etnisch geprofileerd te worden bij de burger weg te nemen. Elke controle moet natuurlijk een gegronde wettelijke basis hebben, maar daar wordt nog te weinig over gecommuniceerd door de agenten die de controles uitvoeren. Dat is vaak het probleem.”
Eerste van het land
Politiezone Antwerpen is de eerste zone in ons land die gebruik maakt van deze techniek, maar zal niet de laatste zijn. “Ook de federale politie is al bezig om het model over te brengen naar politiescholen doorheen heel het land,” vertelt De Busser nog. “De opleidingen zullen ongeveer anderhalf jaar tijd in beslag nemen en vormen een aanvulling op de technieken die we nu al toepassen, zoals het inzetten van bemiddelingsteams die laagdrempelig in gesprek gaan met jongeren op de Antwerpse pleintjes als er problemen zijn.”
Burgemeester De Wever zelf leek in ieder geval trots op de nieuwe investering in de politieopleidingen. “De Antwerpenaar mag van al onze politiemedewerkers het hoogste integer en professioneel gedrag verwachten. We nemen nu als grootste korps van Vlaanderen ook een bijkomende voortrekkersrol op met deze nieuwe opleiding rond profileren.”
“Dat controles correct en beleefd moeten gebeuren, is uiteraard evident. Maar ook de motivatie om over te gaan tot een controle, moet duidelijk zijn. Zowel voor politiemensen, als voor wie gecontroleerd wordt. Dankzij deze opleiding kunnen politiemensen controles beter begrijpen vanuit het oogpunt van gewone Antwerpenaren die aan een controle onderworpen worden, en zijn ze beter in staat om hier op een integere en professionele manier mee om te gaan. Ik ben blij dat ons Antwerpse korps hier zijn volle verantwoordelijkheid in blijft nemen om de reputatie van het vertrouwen in onze politiemensen nog verder te versterken.”
